Akıllı kent (smart city); yaşam alanlarında ekonomik faaliyetlerin, yönetişimin en iyi şekilde performans gösterdiği, bilinçli vatandaşlar üzerine kurulmuş, modern bir alt yapıya sahip, kendine özgü, hizmetlere kolay erişilebilen, kentin doğal kaynaklarının etkin olarak yönetilebildiği, yüksek yaşam standardı sunan, yeniliklere ve gelişime açık, sürdürülebilir kent olarak tanımlanır.
Kentlerde ki hızlı nüfus artışı birtakım problemleri de beraberinde getirdi. Eskiyen altyapı ve yetersiz kalan hizmetler nedeniyle vatandaşlar ve yerel yönetimler birtakım zorluklarla karşı karşıya kaldı. Yerel yönetimlerin bu zorluklara karşı çözümler geliştirmesi âdeta zorunluluk hâline geldi. Bu bağlamda bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler ve inovatif çalışmalar ile kent yaşamının kolaylaştırılması ve sürdürülebilir kentler oluşturulabilmesi için akıllı kent yaklaşımı ortaya çıktı.
Nesnelerin interneti teknolojisinin gelişmesi ile ortaya çıkan kavramlardan biri olan “akıllı kent” kavramını gün geçtikçe daha sık duymaya başladık. Dünyada ve Türkiye’de şehirler, akıllı kent statüsüne sahip olabilmek için pek çok girişimde bulunuyor. Fakat şehirlerin akıllı olabilmesi için birkaç gelişim aşamasını tamamlaması gerekir. Bu aşamaları geçen şehirlerde akıllı vatandaşlar için yaşam kalitesi yükselir, verimlilik artar.
Şehirlerin ve şehir insanlarının sorunlarına çözüm bulabilmek ve daha rahat yaşam sürebilmek adına kentin tüm etmenlerini kapsayan büyük bir sistem olan akıllı kent uygulamaları ulaşım, temiz enerji, sağlık, yaşam ve halkın katılımının yer aldığı şehir anlayışına odaklanır.
Akıllı Kent Bileşenleri
Sürdürülebilir bir yapının ve daha iyi bir yaşamın aracı olarak gösterilen akıllı kentlerin AB tanımlamasına göre 6 bileşeni bulunur:
Akıllı Yönetişim: Yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşlarının bilgi ve iletişim teknolojileri yardımıyla işbirliği kurmasını ve bu işbirliğine vatandaş katılımını içerir. Yönetişim ilkesinde e-Devlet, sosyal medya, gönüllülük yoluyla oluşturulan katılım teşviki ile karar verme süreçlerine mümkün olduğunca şehrin tüm aktörlerini dâhil etme söz konusudur. Böylece akıllı şehir karar alma süreçlerine katılım, yönetimde şeffaflık, kamu hizmetlerinin varlığı ve erişilebilirlik, siyasal stratejilerin kalitesi gibi ilkelerle yönetilir.
Akıllı Ekonomi: Şehrin ekonomik faaliyetlerinin akıllı endüstriler çerçevesinde ele alınmasıdır. Girişimcilerin desteklenmesini, yaratıcılığı, yeniliği ve iş piyasasında esnekliği ifade eder. Yerel ve uluslararası piyasalarda rekabet kabiliyetini içerir. Her alanda giderek artan tüketim alışkanlığı karşısında mevcut kaynakları verimli kullanmayı, artan tüketim için önlemler geliştirmeyi ve yaşam kalitesini artırmayı hedefler.
Akıllı Hareketlilik: Kentin bilgi ve iletişim teknolojileri destekli ulaşım, nakliye ve lojistik hizmetlerini kapsar. Ulaşım akışını geliştirmek adına trafik koşullarını, coğrafi ve çevresel etmenleri etkin bir şekilde kentin düzenine entegre eder. Şehrin hareket kabiliyetinin artırılması için, yenilikçi ve sürdürülebilir ulaşım sistemlerinin kurulması, çevre ile dost yakıtlara dayalı toplu taşıma sistemlerinin geliştirilmesi bu kavram içerisinde değerlendirilebilir.
Akıllı Çevre: Şehirlerdeki kirlilik oranlarının azaltılması ve çevrenin korunması sayesinde kentin doğal güzelliklerinin artırılmasını ifade eder. Teknolojik gelişmeleri kentlerdeki enerji kullanımına entegre ederek kaynakların kullanım oranlarının azaltılması ve yenilenebilir enerji kaynaklarını artırılması sayesinde yeşil bir kentin sürdürülmesi planlanır.
Akıllı Vatandaş: İnsanların bilgi ve iletişim teknolojileri kullanma ve üretme becerilerinin geliştirilerek yaratıcılığa ve inovasyona özendiren bir toplum oluşturmasını ifade eder. Akıllı vatandaşlar kentlerin gelişiminde ve cazibe merkezleri hâline gelmelerinde de önemli bir aktördür. Akıllı vatandaş olmadan akıllı kentler olamaz. Bu doğrultuda vatandaşlara yönelik yatırımların artırılmasını içerir.
Akıllı Yaşam: Kamu güvenliği, suçla mücadele, acil müdahale ve denetleme, afet yönetimi, sağlık ve eğitim hizmetleri, kültür ve turizm hizmetlerinin kalitesini artıracak uygulamaları içerir. İstenilen ve ölçülen yaşam standardının oluşturulması için dijital hizmetlerin varlığı ve erişilebilirliği, turistik yerler, sosyal uyum, sağlıklı çevre, kişi ve konut güvenliğinin bilgi ve iletişim teknolojileri aracılığıyla sağlanmasını ifade eder.
Akıllı Kent Teknolojileri
Türkiye’de ve dünyada örnekleri görülen akıllı kentlerde uygulanan teknolojiler ve odaklanan konular farklılık gösterir. Çünkü her ülkenin ve her şehrin ihtiyaçları ve vatandaşlarının beklentileri farklıdır. Bu nedenle şehirler smart cities uygulamasına geçerken SWOT analizi yaparak şehrin güçlü ve zayıf yönlerini belirler, fırsat ve tehditlerine göre nasıl akıllı kent olacağına ve bu kentlerde hangi teknolojileri kullanacağına karar verir.
Akıllı şehirlerde uygulanan teknolojilerden bazıları şunlardır:
- Dijital Kiokslar
- Ücretsiz Wi-Fi Alanı
- Akıllı Otopark Yönetimi
- Bina Otomasyon Sistemleri
- Akıllı Atık Yönetimi
- Yenilenebilir Enerji Kullanımı
- Coğrafi Bilgi Sistemleri
- Merkezi Denetleme Kontrol ve Veri Toplama (SCADA)
Elektronik Trafik Denetleme ve Yönetim Sistemleri
- Yönetim Bilgi Sistemi
- Hasta Takip
- Yaşayan Laboratuvar
- e-Devlet Hizmetleri
Akıllı şehirlerin avantajları neler?
Akıllı şehircilik sayesinde en başta doğal kaynaklar daha verimli bir şekilde kullanılabilir, çevresel ayak izi azaltılabilir. Bunun yanı sıra daha etkili, veriye dayalı karar verme mekanizmaları inşa edilebilir, gelişmiş vatandaş ve yönetim etkileşimi yaratılabilir, daha verimli kamu hizmetleri sunulabilir. Böylece daha güvenli ve katılımcı topluluklar, geliştirilmiş ulaşım ve altyapı, artan dijital eşitlik ve işgücü katılımı, yeni ekonomik kalkınma fırsatları elde edilebilir.
Neden Akıllı Şehirlere İhtiyacımız Var?
Akıllı şehirler, içinde yaşayanlara verilen hizmetlerin kalitesini artırmak için teknolojiden sonuna kadar yararlanır. Bu şekliyle güç dağıtımından, ulaşım sistemlerine, sokak lambalarından, belediye hizmetlerine kadar her alanı kapsayabilir. Yapay zeka, büyük veri, nesnelerin interneti ve otonom gibi teknoloji trendleri bir araya gelerek hayatımızı şekillendiriyor. Peki şehirlerimiz neden istisna olsun?
Birleşmiş Milletlerin 2050 yılına kadar dünya nüfusunun %68'inin kentsel alanlarda yaşayacağına dair hazırlanan raporu, şehirlerin evrensel, toplumsal ve ekonomik zorluklarla daha fazla karşı karşıya geleceğini belirtmektedir. McKinsey Global Institute tarafından hazırlanan raporda ise, akıllı şehirlerin işe gidiş-geliş sürelerini, sağlık sorunlarını ve suç oranlarını %10 ila %30 oranında iyileştirebileceği belirtilmektedir.
Tüm paydaşların katkı sağlayacağı ulusal ve yerel katmandaki yönetişim mekanizmaları, buna uygun organizasyonlar, kurumsal mimari ve mevzuat çerçevesinde, ekosistem paydaşlarının sağlayacakları işbirliği ve bütüncül, planlı ve teşvik edici mali yönetim sisteminin desteği ile akıllı şehirlerin hayata geçirilmesi, etkinliğinin ve sürdürülebilirliğinin sağlanmasıyla mümkündür. Akıllı şehirler temel itibarıyla şehirde yaşayan, ona katkı sunan ve ondan istifade eden ve hasılı bir şekilde şehirle ilişki olan kurum, kuruluş ve bireylerin birlikte düşünmesi, karar vermesi ve hareket etmesi ile inşa edilebilecek ve devamı sağlanabilecektir.
Akıllı Şehirler Bize Ne Gibi Faydalar Sağlıyor?
1- Trafik ve Ulaşım Sorunlarında Azalma
Trafik bir çok şehir insanının ortak sıkıntısıdır ancak teknoloji sayesinde umut verici çözümler artmaktadır. Örneğin toplu taşıma yolları talebe göre gerçek zamanlı olarak ayarlanabilir, akıllı trafik ışıkları ve akıllı otoparklar gibi sistemler kullanılabilir. Çin' in Hangzhou şehrinde yapay zeka tabanlı akıllı şehir yazılımının, trafik sıkışıklığını %15 oranında azaltması bu uygulamalara örnek gösterilebilir.
2- Enerji Verimliliğinde Artış
Akıllı şehirler gerçek zamanlı enerji kullanımını takip edip enerji tüketimini azaltmak için de teknolojiden yararlanıyor. Örneğin Amsterdam' da evler için enerji tüketimini azaltma amaçlı akıllı enerji sayaçları sunuluyor. New York' da ise sokak ışıklarının gerçek zamanlı verilerle ayarlanmasına veya kısılmasına olanak tanıyan LED teknolojisi kullanılıyor. Bu örneklerle beraber hava kirliliği izleme sistemleri, çevre dostu binalar da planlamalara entegre edilebiliyor.
3- Şehirlerin Güvenliğinde Artış
Wi-Fİ bağlantısı, IoT teknolojileri ve CCTV kameralarının geniş şekilde kullanılmasıyla şehirdeki yerleşik güvenliği artırmak mümkün olabiliyor. Örneğin New Orleans' da kamu güvenliği için Bourbon street' ten alınan gerçek zamanlı video verileri analiz ediliyor.
4- Vatandaşlarla İşbirliğinde Artış
Akıllı şehirler ile ilgili belki de en heyecan verici şey vatandaşların daha fazla dahil olmaya özendirilmesidir. Şu an için yaygın olan uygulama biçimi vatandaşların yerel sorunları daha kolay bildirmesine imkan tanıyan uygulamalar ve topluluk ağ platformları gibi örneklerdir.
5- Uygun Fiyatlı Altyapı
Şehirlerin şu anki yapısı giderek artan kent nüfusunun getireceği altyapı yükünü kaldırmakta yetersizdir. Şehir yönetimleri özellikle elektrik, gaz ve suyun etkin kullanımı üzerine yoğunlaşmışlardır. Bununla birlikte yollar, köprüler, tüneller, raylı taşıma, metrolar, havaalanları, deniz limanları, iletişim dahil olmak üzere tüm kritik altyapıların durumunu izleyen, verileri değerlendirip kaynak yapısını optimize eden, önleyici bakım planlarını yapabilen ve bu sistemlerin güvenliğini sağlayabilen teknolojiler akıllı şehirleri vazgeçilmez kılmaktadır.
6- Artan Şehir Ekonomisi
Akıllı teknolojilerle entegre olmuş şehir yaşamı bu teknolojileri kullanma becerisine sahip olan vatandaşlar için kentlerde yeni iş imkanlarının yaratılmasına katkıda bulunacaktır.
7- Sürdürülebilirlik ve Ekolojik Katkılar
Kaynakların etkin kullanıldığı, karbon ayak izinin azaltıldığı, evrensel etkilerin asgariye indirildiği ve kullanıcıların yaşam standardının iyileştirilebildiği (hava, su ve çevre kalitesi açısından), yeşil teknolojilerle bütünsel çalışan akıllı şehirler, küresel ısınma, iklim değişikliği konuları için çözüm üretebilecek en gerçekçi yaklaşımdır.
Gezegenimizin ihtiyaç duyduğu yeni nesil kaynak verimliliği, ekolojik sistemin zararlarının temini ve içinde yaşayan sakinleri için kullanıcı dostu uygulamalarıyla "Akıllı Şehirler" , geleceğe dair sürdürülebilir yöntemleri ile, yaşanabilir bir dünya için umut vaat etmektedir. Yerel yönetimler, vatandaşlar ve devletler için küreselleşme ve etik sorunlara yapıcı bir bakış açısı kazandırabilecek bu uygulamaların giderek artan biçimde hayatımıza entegre edilmesi sayesinde daha yaşanılabilir bir dünya bizleri beklemektedir.
Özetle:
Dünya giderek kentleşirken, eş zamanlı olarak büyük şehirler ekonomik büyümeyi tetikliyor ve yetenekler için bir çekim alanı haline geliyor. Aynı zamanda, şehirler sürekli olarak toplumsal sorunlara maruz kalıyor: işsizlik ve suç bir çözüm gerektiriyor, enerji verimliliği ihtiyacı daha da acil bir hale geliyor, nüfusun artması şehir altyapısı üzerinde büyük baskı oluşturuyor ve kamu yetkililerinin devamlı daha az kaynakla daha çok iş yapmaları gerekiyor.Teknoloji şehirler tarafından yıllardır kullanılıyor. Dönüşüme yol açan teknolojilerin büyük metropollerin sorunlarını çözme potansiyeline sahip olması, teknolojinin kullanım hızını da giderek artırıyor. Bunun sonucu olarak kentsel alanlar “akıllı şehirlere” dönüşüyor. Yenilikçi teknolojiler yaşanan bu döşümün itici güçlerinden yalnızca bir tanesini oluşturuyor. Akıllı şehirlerin ikinci içeriği ise akıllı çözümlerin can damarı olan “veri”. Şehir sakinlerinin gerçek ihtiyaçlarına değinebilecek ve onlar tarafından anlamlı bulunacak akıllı çözümleri yaratmak için verinin gücünden faydalanılması önemli bir zorluk olarak karşımıza çıkıyor.
Akıllı şehirlerin sezgisel tasarımları kolayca benimsenmelerini sağlıyor ve bu da davranışlardaki değişimi kalıcı hale getiriyor. Nihayetinde, akıllı çözümlerin tamamı insan davranışıyla ilgili.
Akıllı şehirlerin üçüncü temel taşı ise akıllı insanlar. İstihdam üzerine odaklanmak ve yetenek için yapılan mücadeleyi kazanmak, sürdürülebilir ekonomik büyüme için kritik bir öneme sahip.
